Lubimy wymazywać przykrą przeszłość, jakby miało nam to zagwarantować, że już nigdy nie powróci. Pozostałości dawnej granicy wewnątrzniemieckiej wciąż są jednak dostrzegalne. I bardzo dobrze, gdyż mówią nam wiele nie tylko o przeszłości…
Mój dom murem podzielony
Podzielone murem schody
Po lewej stronie łazienka
Po prawej stronie kuchenka […] *
Wielu ludzi z socjalistycznej Europy marzyło o innym życiu. Niektórzy próbowali uciekać, lecz często marzenia te kończyły się w kałuży krwi na pasie granicznym.
Muzeum granicy w Eußenhausen nie należy do miejsc popularnych. W ciągu godzinnego pobytu byliśmy tam wraz z moim Tatą jednymi z niewielu zwiedzających. Liczne dzieła sztuki współczesnej świadczą jednak o tym, że ktoś tam bywa. To ważne, gdyż miejsca takie są niezwykle istotne dla naszej europejskiej tożsamości.
Wieże strażnicze stoją samotnie, tak jak stały przez ostatnie kilkadziesiąt lat. Gubią tylko z wolna „ozdobne” płytki, przez co żelazna kurtyna wydaje się pojęciem jeszcze odleglejszym w czasie:
Moja ulica murem podzielona
Świeci neonami prawa strona
Lewa strona cała wygaszona
Zza zasłony obserwuję obie strony […] *
Półtora miesiąca po moich urodzinach Polska dołączyła do NATO, a od osiemnastu lat jest w UE. Agresja Rosji na Ukrainę pokazuje, jak ważny jest aktywny udział w strukturach międzynarodowych oraz w sojuszach militarnych (jakkolwiek kusząco brzmi hasło „demilitaryzacja”).
Granice wcale nie odchodzą w niebyt, lecz jedynie znikają z naszego pola widzenia. Część państw dawnego Układu Warszawskiego wyzwoliła się spod sowieckiego jarzma i należy dziś do UE, strefy Schengen i NATO. Tak jak kilkadziesiąt lat wcześniej zachodnia strona żelaznej kurtyny, tak dzisiaj UE daje poczucie wolności i bezpieczeństwa.
Mam jednak nadzieję, że już wkrótce i ten symboliczny mur padnie, otwierając przed demokratyczną Białorusią oraz niepodległą Ukrainą drogę do zjednoczonej Europy. Слава Україні! Жыве Беларусь!
Błażej Kamiński
* Z utworu Arahja zespołu Kult. Protest song z 1987 roku. Zaakceptowany przez cenzurę dzięki metaforycznemu tekstowi.